Uitleg van ALK kan plaats vinden in zeven stappen.

Deze zeven stappen staan ook beschreven in ons artikel in Huisarts en Wetenschap van juli 2022:

https://www.henw.org/artikelen/het-sensitisatiemodel-als-hulpmiddel-bij-aanhoudende-lichamelijke-klachten

Bij elke stap is een instructiefilmpje beschikbaar

Inleiding:

Stap 1: In gesprek over ALK

Huisartsen weten meestal al snel dat het om ALK gaat. Uiteraard  moet  pathologie eerst uitgesloten worden. Als de huisarts voldoende reden heeft om uit te gaan van ALK, is het aan te raden om het gesprek hierover te beginnen.

Stap 2: Toestemming vragen voor exploratie

Vervolgens bespreekt de huisarts met de patiënt of deze open staat voor een gesprek over de klachten en hun gevolgen. Ook als de patiënt nog verder onderzoek wil maar al wel open staat voor dit gesprek, kan de huisarts hier al mee beginnen.

Stap 3: Exploratie met SCEGS

Exploratie van de klachten vindt plaats met behulp van SCEGS: somatische, cognitieve, emotionele, gedragsmatige en sociale factoren in relatie tot de belangrijkste klachten. Hierbij is het van belang om uit te leggen dat alle aanhoudende klachten invloed hebben op lichaam, geest en de sociale omgeving en dat daarom al deze factoren van belang zijn. De 4DKL is een handig hulpmiddel om te screenen op veel voorkomende comorbiditeit bij ALK als distress, angst en depressie en geeft een indruk van somatisatie.

Stap 4: Gezamenlijke probleemdefinitie

Een gezamenlijke probleemdefinitie is nodig om verder te kunnen gaan met de uitleg en het maken van een behandelplan. Hierbij zijn huisarts en patiënt het eens geworden dat er voldoende onderzoek gedaan is en met de klachten zelf aan de slag wordt gegaan. Als de gezamenlijke probleemdefinitie ontbreekt is het noodzakelijk om te bespreken wat ervoor nodig is om deze (weer) te krijgen, soms is dat toch nog meer aanvullend onderzoek of een verwijzing.

Stap 5: Uitleg van ALK met behulp van CS

Er zijn verschillende verklaringsmodellen om ALK uit te leggen, waar onder CS. (17) (zie casus deel 2) Er zijn veel mogelijkheden om vertrouwd te raken met uitleg van CS, bijvoorbeeld het volgen van een training, het lezen van achtergrondinformatie, het bekijken van instructiefilmpjes en/of zelf oefenen, bijvoorbeeld met een collega of aios. (link 1, box 2) Ook voor patiënten is er veel informatiemateriaal beschikbaar, zoals boeken, (online) cursussen en filmpjes. (box 2)

Metaforen kunnen heel krachtig zijn bij uitleg, ze worden vaak goed onthouden en patiënten kunnen het dan ook beter aan anderen uitleggen. Er zijn voor CS veel bruikbare metaforen, zoals het kapotte alarmsysteem, volumeknoppen die de signalen versterken of verzwakken, de zoomlens die te veel uitvergroot, de stressemmer die overloopt, de rivierbedding die zich verlegt of nieuwe paadjes in het gras die zich vormen als alternatieve route waarbij de oude route dichtgroeit. Een plaatje van de werking van het zenuwstelsel en de versterking van prikkels bij CS kan behulpzaam zijn.

Stap 6: Bespreken welke factoren de klachten beïnvloeden

De huisarts heeft bij de SCEGS exploratie een overzicht gekregen van de biologische, psychologische en sociale factoren die een rol spelen bij de klachten. Na uitleg met behulp van een verklaringsmodel kan worden besproken welke factoren bij deze patiënt invloed zouden kunnen hebben op de klachten. (18) (zie tabel 1). Eventueel kan hierbij gebruikt gemaakt worden van een vicieuze cirkel. (link 3) Het aan te raden om enerzijds aan de patiënt uit te leggen dat lichaam en geest één geheel zijn en dat beide invloed hebben op de klachten; anderzijds dat het zenuwstelsel en de hersenen flexibel zijn en er nieuwe paden gevormd kunnen worden, dit biedt hoop op herstel.

Stap 7: Behandelplan opstellen

Bij het opstellen van het behandelplan is het wenselijk om zoveel mogelijk aan te sluiten bij wat voor de patiënt waardevol is zodat er voldoende motivatie is om de behandeling te volgen. Verwijzing in de eerste lijn kan plaats vinden naar (psychosomatische) fysio- of oefentherapie, POH-GGZ of psycholoog met ervaring met behandelen van ALK; bij ernstige klachten bij voorkeur naar een multidisciplinair werkend behandelcentrum.  Bij verwijzing is het van belang om als zorgverleners dezelfde termen te gebruiken, de verwijsbrief kan helpen om te vermelden wat aan de patiënt is uitgelegd. Na verwijzing stellen de meeste patiënten het op prijs als de huisarts (telefonisch) contact houdt en dat ze laagdrempelig op consult kunnen komen als klachten veranderen of bij ongerustheid.