Hierbij het eerste plaatje van de metaforen met korte toelichting, te gebruiken in consulten
De rusteloze brandweerwagen
Een brandweerwagen (die jouw pijn systeem vertegenwoordigt) is door de brandweer op pad gestuurd met als enige opdracht om het vuur te blussen. Maar er is één probleem: er is geen vuur. Desondanks blijft de brandweerwagen commando’s ontvangen van de commandant om zeer alert te blijven op vuur.
Stel je nu eens voor dat deze brandweerwagen met loeiende sirenes (die pijn vertegenwoordigt) continu rondrijdt in jouw woonplaats (die je lichaam vertegenwoordigt) maanden achter elkaar.
Als gevolg hiervan ervaar je slaap tekort, lichamelijke uitputting en voortdurende onrust. Door al deze stress ga je misschien zelfs op zoek naar het vuur, mogelijk onbewust hopend dat er toch ergens een vuur is. Dit gedrag is een wanhoopspoging om de gillende sirenes tot zwijgen te brengen.
Het goede nieuws is dat we de rusteloze brandweerwagen kunnen kalmeren door invloed uit te oefenen op de commandant, zoals we dat kunnen met ons brein, onze gedachtes en ons gedrag.
Illustratie Roel Schenk; tekst Roel Schenk en Carine den Boer
Het brandende lampje op het dashboard
Het brandende lampje op het dashboard
Een lampje op het dashboard van je auto, waarvan de bedrading stuk is, kan ten onrechte gaan branden en je aandacht vragen. Omdat het lampje brandt, denk je dat de tank leeg is (te vergelijken met een lichamelijke klacht), terwijl er nog genoeg benzine in zit. Dit kun je vergelijken met een ontregeld zenuwstelsel. In dit geval kunnen alledaagse activiteiten zonder impact klachten veroorzaken of zelfs letterlijk ‘rug brekend’ zijn.
Het samenspel van deze factoren kan er toe leiden dat patiënten overbodige onderzoeken en behandelingen ondergaan, vergelijkbaar met het bijtanken van de auto. Uiteindelijk zal dit zowel de zorgverlener als de patiënt niet tot een passende oplossing brengen.
Het goede nieuws is dat, net als de elektrische bedrading van de auto, het zenuwstelsel zich kan aanpassen door leerervaringen en aanpassingen.
Illustratie Roel Schenk; tekst Roel Schenk en Carine den Boer
Pijn en context
Pijn en context
Twee situaties met een vergelijkbare prikkel door een zwaar gewicht kunnen totaal anders ervaren worden. In de eerste situatie valt er onverwachts een zware boekenkast op je. In de tweede situatie springen je juichende teamgenoten op je nadat je het winnende doelpunt hebt gescoord.
Of we pijn ervaren of niet hangt sterk af van de omstandigheden, zoals de noodzaak om te handelen, de voorbereiding, herinneringen die verband houden met pijn, stressniveaus en positieve of negatieve ervaringen in vergelijkbare situaties. Als de boekenkast op je valt, kun je het gevoel hebben dat je ribben worden verpletterd, terwijl je hetzelfde gewicht van je juichende medespelers niet als onprettig ervaart. Op dezelfde manier kan de ene persoon een snelle hartslag ervaren als iets wat hoort bij een succesvolle training, terwijl een ander het kan zien als een dreigende hartaanval.
Door samen met de patiënt de omstandigheden te bespreken waarin de pijn wordt ervaren, kunnen we hen meer inzicht geven. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan hun overtuigingen over de pijn, hun herinneringen en hun verwachtingen voor de toekomst om een beter begrip te krijgen van hun unieke ervaring.
Illustratie: Roel Schenk; tekst: Roel Schenk en Carine den Boer