De resultaten van de laatste studie van mijn proefschrift zijn gepubliceerd. Ik onderzocht of het testen van centrale sensitisatie toegevoegde waarde heeft bij het uitleg geven met behulp van het sensitisatie verklaringsmodel aan patiënten met ALK in de huisartsenpraktijk. Alle drie de testen waren goed uitvoerbaar en in te passen in het spreekuur (algometer, monofilament, CSI). De huisartsen vonden het meten van de pijndrempel met een algometer en het meten van temporele summatie met een monofilament vooral behulpzaam als de testen positief waren voor sensitisatie. De vragen van de central sensitisation inventory (CSI) boden een goede mogelijkheid om met de patiënt in gesprek te gaan over de klachten.
De patiënten waardeerden alle testen, ongeacht of ze positief of negatief waren voor sensitisatie.
Dit jaar ga ik verder met scholingen geven over ALK aan huisartsen en POH-GGZ en gaan we de NHG-Standaard en Zorgstandaard herzien.
Lees het artikel op: https://rdcu.be/d41Qt
Plaatjes en uitleg metaforen
Hierbij het eerste plaatje van de metaforen met korte toelichting, te gebruiken in consulten
De rusteloze brandweerwagen
Een brandweerwagen (die jouw pijn systeem vertegenwoordigt) is door de brandweer op pad gestuurd met als enige opdracht om het vuur te blussen. Maar er is één probleem: er is geen vuur. Desondanks blijft de brandweerwagen commando’s ontvangen van de commandant om zeer alert te blijven op vuur.
Stel je nu eens voor dat deze brandweerwagen met loeiende sirenes (die pijn vertegenwoordigt) continu rondrijdt in jouw woonplaats (die je lichaam vertegenwoordigt) maanden achter elkaar.
Als gevolg hiervan ervaar je slaap tekort, lichamelijke uitputting en voortdurende onrust. Door al deze stress ga je misschien zelfs op zoek naar het vuur, mogelijk onbewust hopend dat er toch ergens een vuur is. Dit gedrag is een wanhoopspoging om de gillende sirenes tot zwijgen te brengen.
Het goede nieuws is dat we de rusteloze brandweerwagen kunnen kalmeren door invloed uit te oefenen op de commandant, zoals we dat kunnen met ons brein, onze gedachtes en ons gedrag.
Illustratie Roel Schenk; tekst Roel Schenk en Carine den Boer
Het brandende lampje op het dashboard
Het brandende lampje op het dashboard
Een lampje op het dashboard van je auto, waarvan de bedrading stuk is, kan ten onrechte gaan branden en je aandacht vragen. Omdat het lampje brandt, denk je dat de tank leeg is (te vergelijken met een lichamelijke klacht), terwijl er nog genoeg benzine in zit. Dit kun je vergelijken met een ontregeld zenuwstelsel. In dit geval kunnen alledaagse activiteiten zonder impact klachten veroorzaken of zelfs letterlijk ‘rug brekend’ zijn.
Het samenspel van deze factoren kan er toe leiden dat patiënten overbodige onderzoeken en behandelingen ondergaan, vergelijkbaar met het bijtanken van de auto. Uiteindelijk zal dit zowel de zorgverlener als de patiënt niet tot een passende oplossing brengen.
Het goede nieuws is dat, net als de elektrische bedrading van de auto, het zenuwstelsel zich kan aanpassen door leerervaringen en aanpassingen.
Illustratie Roel Schenk; tekst Roel Schenk en Carine den Boer
Pijn en context
Pijn en context
Twee situaties met een vergelijkbare prikkel door een zwaar gewicht kunnen totaal anders ervaren worden. In de eerste situatie valt er onverwachts een zware boekenkast op je. In de tweede situatie springen je juichende teamgenoten op je nadat je het winnende doelpunt hebt gescoord.
Of we pijn ervaren of niet hangt sterk af van de omstandigheden, zoals de noodzaak om te handelen, de voorbereiding, herinneringen die verband houden met pijn, stressniveaus en positieve of negatieve ervaringen in vergelijkbare situaties. Als de boekenkast op je valt, kun je het gevoel hebben dat je ribben worden verpletterd, terwijl je hetzelfde gewicht van je juichende medespelers niet als onprettig ervaart. Op dezelfde manier kan de ene persoon een snelle hartslag ervaren als iets wat hoort bij een succesvolle training, terwijl een ander het kan zien als een dreigende hartaanval.
Door samen met de patiënt de omstandigheden te bespreken waarin de pijn wordt ervaren, kunnen we hen meer inzicht geven. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan hun overtuigingen over de pijn, hun herinneringen en hun verwachtingen voor de toekomst om een beter begrip te krijgen van hun unieke ervaring.
Illustratie: Roel Schenk; tekst: Roel Schenk en Carine den Boer
Instructiefilmpjes ALK in 7 stappen
Samen met Dick Walstock heb ik instructiefilmpjes gemaakt, aansluitend bij het artikel in Huisarts en Wetenschap van juli 2022 over ALK in 7 stappen. Je kunt ze hier bekijken:
ALK in 7 stappen
Inleiding: https://youtu.be/EhQAjg6Ve6M
Stap 1 in gesprek: https://youtu.be/oW0lvnCYgTg
Stap 2 toestemming vragen: https://youtu.be/oD-Wa_vZvEw
Stap 3 SCEGS: https://youtu.be/8szvUIsh8r8
Stap 4 gezamenlijke probleemdefinitie: https://youtu.be/S8jhM8NegPE
Stap 5 uitleg met centrale sensitisatie: https://youtu.be/mzYHJO38Zl0
Stap 6 bespreking beïnvloedende factoren: https://youtu.be/aYsvw5sa6WI
Stap 7 behandelplan bespreken: https://youtu.be/Fu4i0MWfu4g
Artikel over uitleg sensitisatie door huisartsen in BMJ Open gepubliceerd
Vandaag is ons artikel in de BMJ Open gepubliceerd waarin we huisartsen vertellen over hun ervaringen met het uitleggen van centrale sensitisatie aan patiënten met ALK.
Nog heel veel dank aan alle huisartsen die aan dit onderzoek mee hebben gedaan. Lees het artikel in de PDF:
https://uitlegalk.nl/wp-content/uploads/2022/07/PDF-BMJ-Open.pdf
Artikel in Huisarts en Wetenschap gepubliceerd
Vandaag is het artikel over uitleg van ALK in zeven stappen gepubliceerd online en in het juli nummer komt het ook in de papieren versie beschikbaar:
https://uitlegalk.nl/wp-content/uploads/2022/07/PDF-Uitleg-ALK-HW-juni-2022.pdf
We zijn bezig met het maken van nieuwe instructiefilmpjes voor deze zeven stappen, die volgen dus.
Hopelijk gaan veel huisartsen aan de slag met hun patiënten met ALK.
De redactie heeft een nieuw plaatje getekend wat niet helemaal recht doet aan de uitleg, dit was het plaatje wat we er bij hadden bedacht:
En de redactie heeft de tabel met veel voorkomende instandhoudende factoren er niet bij geplaatst:
Somatisch: Slaapproblemen Slechte lichamelijke conditie Afwijkend voedingspatroon Verhoogde gevoeligheid voor lichamelijke sensaties
|
Cognitief: Somatische fixatie Gebrek aan acceptatie van de klachten Preoccupatie met klachten Ziekteangst Ervaren van weinig invloed op de klachten Bewegingsangst Piekeren en doemdenken
|
|
|
Emotioneel: Frustratie en moedeloosheid ten aanzien van de klachten Schaamte en gevoel van falen ten aanzien van de klachten Moeite met ervaren en interpreteren van emoties en lichaamssignalen
|
Gedragsmatig Overmatig zorg gebruik Vermijdingsgedrag Alles-of-niets-gedrag Te hoge eisen stellen aan zichzelf Moeite met hulp vragen
|
|
|
Sociaal Disfunctionele interacties met naasten Verstoorde relatie met artsen en/of andere hulpverleners Problemen met rol functioneren en/of stressvolle omstandigheden Ervaren van onvoldoende erkenning van de klachten
|
|
Scholing ACTief met ALK voor opleiders HOVUMC
Deze week heb ik samen met Jeannette Verhoeven weer een hele mooie tweedaagse training gegeven aan huisartsopleiders van VUmc. Wat is ACT met ALK toch een geweldige combinatie en wat maakt het werken met de ACT tools het werken met mensen met ALK gemakkelijker, luchtiger en begrijpelijker. De huisartsopleiders gaan nu verder aan de slag en komen in november terug.
Eén van de opleiders heeft een mooi werkplan gemaakt voor de komende tijd wat ik graag met jullie wil delen:
WERKPLAN ALK
- Eerste consulten en evt vervolgonderzoeken:……uiteindelijk werkhypothese : ‘ALK’
- SCEGS: indruk van de klacht en context patiënt, wat maakt het erger, wanneer minder last etc
- Uitleg sensitisatie en invloed van gedrag, vicieuze cirkel. Gedrag is wel te beïnvloeden , bestaande sensitisatie niet zo makkelijk-> De draai maken
- Invullen schema creatieve hopeloosheid van ACT:
I Wat heb je geprobeerd om van je klachten af te komen
II Wat was het resultaat op korte termijn
III Wat was het resultaat op lange termijn
IV Wat betekent dit voor je : emotioneel en praktisch?
Uit IV kun je dan haakjes voor de waarden halen die van belang zijn voor de patiënt, bv hij wil met zijn kinderen blablabla of wil kunnen sporten of etc
5. Plannetje maken om gedaan te krijgen dat de patiënt dat wat hij heel graag wil, een beetje kan opstarten
6. evalueren/ bijstellen/vervolgen
7. Verwachtingsmanagement is belangrijk.
– De weg omhoog is geen rechte lijn, maar gaat met vallen en opstaan, soms met diepe dalen.
Maar de lijn opwaarts is er dan wel degelijk
– Eerst zullen de klachten misschien tijdelijk verergeren, dit kan geen kwaad.
8. Bruikbare metaforen en oefeningen en dergelijke :
I Grote ballon in waterbak die je onder water probeert te houden -> stuit met kracht terug bij verzwakken vd duwkracht
II Steentje in de schoen -> zingend of hoofdrekenend minder last
III Gewoontevorming in het brein: rotonde waar je niet vanaf komt (Groeven in het brein)
IV Afstand nemen van een doemgedachte middels bv geeltje op de muur plakken of uitspreken dat je waarneemt dat je de doemgedachte hebt dat etcetera. of met gek stemmetje uitspreken, opnemen en afluisteren
9. Netwerk opbouwen: samenwerken met POH GGZ, (psychosomatisch) fysio- of oefentherapeut en met in ACT geoefende psychotherapeut in de buurt.
10. Site Carine den Boer bekijken www.uitlegalk.nl
11. Leergesprek met aios
12. Oefen-patiënt kiezen
Start website
Deze website is bedoeld om huisartsen, POH-GGZ en mensen met aanhoudende lichamelijke klachten (ALK) te helpen om hun weg te vinden. Goede uitleg kan hierbij helpen. Suggesties zijn welkom.